۸ کنترل سرعت و تغيير جهت موتورها با استفاده از کنتاکتورها
-۱-۳-۸ کنترل سرعت موتورهاي AC و روشهاي آن
براي کنترل سرعت موتورهاي القايي قفسه سنجابي دردو،سه و يا چهار سرعت مختلف
از کنترل کننده هاي چند سرعته مغناطيسيAC استفاده مي شود.
سرعت يک موتور AC تابعي از فرکانس منبع و تعداد قطبهاست که توسط رابطه زير
داده مي شود:
p
f ns
120 =
n
که درآن همان سرعت سنکرون يا سرعت ميدان مغناطيسي گردان در استاتور موتور
است. به عنوان مثال يک موتور چهارقطبي درفرکانس۶۰ هرتز،داراي سرعت سنکرون 1800
rpm است. سرعت واقعي رتور هميشه به دليل لغزش از سرعت سنکرون کمتر است. درصد اين
لغزش با طراحي موتور و مقدار بار اعمال شده به موتور تعيين مي شود. اين مقدار لغزش براي
همه موتورها يکسان نيست. يک موتور القايي دو قطب با فرکانس HZ60 با دو برابر سرعت
فوق خواهد چرخيد.
s
با توجه به رابطه فوق مي توان گفت که سرعت گردش يک موتور القايي به عوامل زير
بستگي دارد :
• فرکانس شبکه
• تعداد قطبها
با تغيير فرکانس شبکه م، سرعت يدان دوار نيزتغيير نتکرده ودر يجه سرعت موتور نيز
تغيي ير م کند. ولي استفاده از اين روش هزينه بس زيار يادي دارد.
تغييرسرعت موتورهاي القايي با استفاده از تغيير قطب نيزبه دو صورت امکان پذير است:
• موتور دو دوربا استاتور دو س پي هچيم
• موتور دو دوربا استاتور سي پيک هچيم (موتور دالاندر )
اگر چه کنترل سرعت موتورهاي القايي به دو روش س پي يچيم مجزا وتغيير قطب قابل
انجام مي باشد ولي طرحهاي کنترلي ممکن است متفاوت باشد. به طور کلي سه طرح کنترل
سرعت براي موتورهاي چند سرعته وجود دارد:
١ کنترل انتخابي
٢ کنترل اجباري
٣ کنترل پيش رونده
در کنترل انتخابي ي، راه انداز موتور با هر سرعتي امکان پذير است. دراي ين حالت برا
انتخاب سرعتها بي يشتر کافيست شستي سرعت مربوطه فشار داده شود.
در کنترل اجباري، موتورابتداباکمترين سرعت راه اندازي شده وسپس اپراتور به صورت
دستي، پله پله سرعت را تا سرعت مورد نظر افزا مي يش . دهد
درکنترل پيش رونده، موتور در پايي ين تر ن سرعت راه اندازي شده وسپس بطور
اتومات کي تا سرعت انتخاب شده پ مي يش . رود
-۱-۱-۳-۸ روش سيم پيچي مجزا
در اين روش برا هي رسرعت سي پيک يم چ مجزا در استاتور در نظرگرفته مي . شود
سرعت هر سيم پپچ به تعداد قطبهاي آن بستگي دارد. پيس يچيم که براي سرعت کم طراحي
شده است با تعداد قطبها بي يشتري نسبت به س پي زيم پيچ سرعت اد ميچي ده ي . شود استاتور
يا نگونه موتورها از موتورهاي يک دور بزرگتر ودارا شي يارهايي با حجم بيشتر است.
1- Selective Control
2- Compelling Control
3- Progressive Control
روش سيم پيچي مجزا گرانتر از روش تغيير قطب است ولي کنترل سرعت در آن
راحت تر است. با توجه به نيازهاي سرعت، گشتاور و توان، روشهاي متعددي براي اتصال
موتورهاي چند سرعته وجود دارد. شکل (۱۲۹) يک نوع از اين اتصالات را براي يک موتور دو
سيم پيچه دو سرعته با اتصال ستاره نشان مي دهد.نکته مهم در راه اندازي اين موتورها ارتباط
ندادن دوسيم پيچ به يکديگر است. يعني هيچ گاه نبايد دو سيم پيچ با هم به شبکه وصل شوند.
تخته کلم يا جعبه ترمينال اين موتورها داراي۱۲محل اتصال مي باشد. و
براي حالت باتعدادقطب بيشتريعني دورکندو و ) براي حالت
با تعداد قطب کمتر يعني دور تند مي باشد.
( , , ) a a a x y z
( , , ) Ub Vb Wb Ua Va Wa ( , , ) b b b , , ) x y z
همچنين ممکن است هر سيم پيچ در داخل موتور بصورت ستاره يا مثلث بسته شده
باشد که در اين صورت فقط ۶محل اتصال روي تخته کلم وجود دارد.
بيشترين مورد استفاده موتورهاي دو دور دو سيم پيچه در موتورهاي تکفاز، کولرهاي
آبي وماشينهاي لباسشويي ودر جريان سه فازه، در موتورآسانسور وبعضي از جرثقيلهاي الکتريکي
وپله برقي مي باشد.
براي راه اندازي اينگونه موتورها حداقل به دو کنتاکتور نياز است که هر کدام از آنها در
مدار قدرت براي يک دسته سيم پيچ بکار مي رود. جريان کنتاکتورها نيز بايد بر اساس قدرت
هر يک از سيم پيچها در نظر گرفته مي شود. شکل (۱۳۰) مدار قدرت يک موتور دو دور با دو
دسته سيم پيچ جداگانه را نشان مي دهد. اين موتور داراي دو سيم پيچ دور تند ۴قطبي (سرعت
۱۴۲دور در دقيقه )وسيم پيچ دور کند ۱۲قطبي (سرعت ۴۷۵دور در دقيقه ) ميباشد.
همانطورکه ذکرشد درمدار فرمان بايد سعي شودکه هيچگاه هردوسيم پيچي همزمان
به شبکه وصل نشود. يعني جريان بوبين هر کنتاکتور بايد از تيغه بسته کنتاکتور ديگر عبور نمايد.
شکل(۱۳۱) مدار فرمان را به دو روش ساده واتوماتيک نشان مي دهد.
مدار فرمان سريع مدار قدرت مدار فرمان اول کند سپس تند
-۲-۱-۳-۸ روش تغيير قطب
موتورهاي با قطب متغير داراي يک سيم پيچ با دو سرعت هستند. در اين نوع موتورها
که که به آن موتورهاي دالاندر نيز گفته مي شود، تپهايي از سيم پيچ مانند شکل (۱۳۲) براي
ايجاد قطبهاي مختلف بيرون کشيده شده است.
موتورهاي سه سرعته داراي يک سيم پيچ ثابت و يک سيم پيچ قابل اتصال مجدد مي
باشد ولي موتورهاي چهار سرعته دو سيم پيچ قابل اتصال مجدد دارند.
موتورهاي سه فازه دالاندر، موتورهايي هستند که تعداد دور تند آنها دو برابر تعداد
دور کند است. مانند۳۰۰۰/۱۵۰۰ و يا ۱۵۰۰/۷۵۰ . براي بدست آوردن سرعتهاي ديگر بايد از
موتور دو دور با دو سيم پيچ جداگانه استفاده نمود.
ازرابطه سرعتها مي توان نتيجه گرفت که درموقع سربندي دو کلاف با يکديگر،از اتصالاتي
استفاده مي شود که دو نوع استاتور را تشکيل بدهد. در اين جزوه درباره طراحي وسيم بندي
موتور دالاندرصحبتي نخواهد شد.ولي در ادامه در مورد چگونگي تشکيل دو نوع قطب در
استاتور و راه اندازي موتور دالاندر بطور کامل بحث خواهد شد.
درشکل(۱۳۳) اتصال کلافهاي يک فازاز سيم پيچ سه فازي بطور ساده نشان داده شده
است.در قسمت (الف)دوکلاف با هم سري شده و استاتور ۴قطب تشکيل مي دهد ولي درقسمت
(ب) دو کلاف با هم موازي واستاتور دو قطب تشکيل مي شود. با توجه به اتصال کلافها مي توان
گفت که هر موتور دالاندر بجاي ۶ محل اتصال مي تواند داراي ۹محل باشدکه عبارتند از
z Wa Wb y ) , , Va Vb x ) , , ( Ua Ub ) , , ( براي فاز اول براي فاز و ) براي فاز سوم.
اتصالات Ub Vb Wb (را در اصطلاح “کمر” مي نامند. ( , ,
-۳-۱-۳-۸ تغيير جهت موتورهاي AC
دربعضي کاربردهاي صنعتي نيازاست موتوردر هر دو جهت بچرخد. براي تغيير جهت موتور
بايد جهت جريان در سيم پيچها معکوس شود. اين کار در يک موتور سه فاز با عوض کردن جاي
يکي از فازها انجام مي شود که معمولاً فازهاي و Tعوض مي شوند. شکل (۱۳۵) مدار تغيير
جهت چرخش يک موتور سه فاز را نشان مي دهد. دراين مدار کنتاکتهاي F که مربوط به جهت
مستقيم است با کنتاکتورF وکنتاکتهاي R که مربوط به جهت عکس است با کنتاکتور R کنترل مي
شود.
3 T1
هنگاميکه کنتاکتهايF مانند شکل(۱۳۵) بسته مي شوندجريان عبوري از موتور باعث
چرخش آن در جهت عقربه هاي ساعت مي شود و وقتي کنتاکتهاي R مانند شکل (۱۳۶) بسته مي
شوند جريان در جهت عکس در موتور جاري شده و باعث مي شود موتور در جهت عکس
عقربه هاي ساعت بچرخد. اينترلاکهاي مکانيکي در اين سيستم از احتمال اينکه مدارات جهت
مستقيم و معکوس با هم تغذيه شوند و به موتور آسيب برسد جلوگيري مي کند.
اين اينترلاکها بايد در مدار فرمان پيش بيني گردد. از آنجاکه مدار فرمان بايد طوري
طراحي شود که هيچگاه دو کنتاکتورF وR همزمان وبا هم وصل نشوند. لذا بايد از کنتاکت بسته
هر کنتاکتور در سر راه تغذيه کنتاکتور ديگر استفاده شود. در اين صورت تيغه بسته F که سر راه
کنتاکتورR قرار دارد،تا زمانيکه کنتاکتورF قطع نشود،اجازه عبور جريان را به کنتاکتورR نمي دهد
وبالعکس.
-۴-۱-۳-۸ تغيير جهت گردش در موتورهاي تکفاز
ميدانيم که با عوض شدن جهت جريان در موتورهاي تکفاز (سيم پيچ اصلي وراه انداز
با هم) مثل تغييردو شاخه پنکه،کولرو يخچال در پريز، جهت حرکت آن تغيير نمي کند.اما اگر
جهت جريان فقط در يکي از دو سيم پيچ اصلي و يا راه اندازتغييرکند،جهت حرکت موتور
عوض ميشود.شکل(۱۳۷) مدار فرمان وقدرت يک موتور تکفاز را با استفاده از دو کنتاکتور به
روش چپگرد- راست گرد نشان ميدهد. همانطور که ديده مي شود چهار سر سيم از موتور
خارج شده است که عبارتند از ابتدا وانتهاي سيم پيچ اصلي و سيم پيچي کمکي.
براي ساده شدن تغيير جهت گردش يک موتور در صنعت ،آنرا بگونه اي سيم پيچي
مي کنند که با سه سرسيم براحتي تغيير جهت دهد. اين روش که در شکل(۱۳۸) نشان داده
شده است در ماشينهاي لباسشويي اتوماتيک استفاده مي شود.
-۴-۸ راه اندازي موتورهاي AC سه فاز با استفاده از کنتاکتورها
-۱-۴-۸ راه اندازي با ولتاژ کامل
معمول ترين روش راه اندازي در موتورها ،راه اندازي با ولتاژ کامل است. در اين روش
مانند شکل (۱۳۹) موتور به طور مستقيم به خط وصل شده و ولتاژ کامل به آن اعمال مي شود.
منحني شکل (۱۴۰) نشان مي دهدکه جريان راه اندازي درموتورهاي قفس سنجابي استاندارد که
به روش مستقيم راه اندازي مي شوند تا ۶ برابر جريان بار کامل نيز مي رسد که در موتورهايي
که راندمان بالايي دارند اين مقدار بيشتر است.
در بعضي از وضعيتها اين روش راه اندازي قابل قبول نيست. در موتورهاي بزرگ اين
جريان راه اندازي زياد به منبع توان برگشت داده شده و باعث چشمک زدن لامپهاي روشنايي و
در بعضي حالتها باعث بدکار کردن کامپيوترها مي شود. بسياري از شرکتهاي برق در آمريکا
براي موتورهاي پر قدرت راه اندازي به روش کاهش ولتاژ را پيشنهاد مي کنند.
مشکل ديگري که در اين نوع راه اندازي وجود دارد گشتاور زياد ناشي از اعمال ولتاژ
کامل به موتور است. اين گشتاور در يک موتور استاندارد تايپ B NEMA مي تواند به 175%
تا 200% گشتاور بار کامل نيز برسد. در بسياري از کاربردها نياز است گشتاور راه اندازي به
تدريج به بار اعمال شود. به عنوان مثال در يک نوار نقاله، گشتاور راه اندازي بايد به تدريج به بار
اعمال شود تا از لغزش يا لغزيدن بار جلوگيري شود. در شکل(۱۴۱) انواع گشتاورهايي که در يک
موتور وجود دارد نشان داده شده است.
-۲-۴-۸ راه اندازي با ولتاژ کاهش يافته
بطور کلي به روشهاي راه اندازي که درآن ولتاژ راه اندازي از ولتاژ نامي کمتر است، راه
اندازي با ولتاژکاهش ميافته گفته ي . شود يا ن نوع راه اندازي موقع مي استفاده ي شودکه بخواهيم
جريان هجومي اولي يه و ا گشتاور راه اندازي موتور کاهش يابد.
يذکرا ن نکته حائز اهميت است که وقتي ولتاژ براي راه اندازي کاهش مي يابد، جر نيان يز
کاهش مي يابد. اين کاهش جريان به نوبه خود بر يرو گشتاور راه اندازي موتورتأث مي ير گذارد.
روشهاي متعددي براي راه اندازي با ولتاژ کاهش يافته وجود دارد. معمولاً نوع کاربرد و يا نوع
موتور روي انتخاب روش راه اندازي تأث مي ير گذارد. در قسمتهاي بعد روشهاي راه اندازي با
ولتاژ کاهش يافته شرح داده خواهد شد.
-۱-۲-۴-۸ راه اندازي توسط اتو ترانسفورماتور
يا ن روش راه اندازي بوسيله ترانسفورماتور کاهنده اي که مابين شبکه وموتور قرار يم
گيرد، انجام يم . شود اين ترانسفورماتور از نوع سه فاز وبا اتصال ستاره بوده و ولتاژ شبکه تماماً
وارد س پي يم چهاي ترانسفورماتور مي . شود در اين روش ابتدا موتور تحت ولتاژ کمي شروع بکار
نموده وپس ازاينکه به سرعت نامي خود نزديک شد،ولتاژ کم کم زياد يم شود تا اينکه تمام ولتاژ
شبکه به س پي يم چهاي موتور اعمال . شود در اي ين لحظه کل ،ه کنتاکتها ترانسفورماتور را از شبکه
وموتور جدا مي کنند.
اين روش بهترين روش راه اندازي موتورهاي القايي يمحسوب م شودچون در اين
روش جريان راه اندازي گو شتاورراه اندازي هردوبه يک نسبت کم مي . شود ولي به جهت هزينه
يز اد فقط در موتور هاي با قدرت خ زيلي ياد مورد استفاده قرار م يگي رد.
يا ن نوع استارترها بالاترين گشتاور راه اندازي برآمپر جريان خط را ميا جاد ي کنن يکيد و
ازکاراترين روشهاي راه اندازي ي يک موتوربرا کاربردهايي است که جريان راه اندازي بايد بدون
کاهش گشتاور راه اندازي کاهش يابد.
اتو ترانسفورماتورها مانند شکل (۱۴۲) داراي تپهاي قابل تنظي يم برا کاهش ولتاژ راه
اندازي به ،50% 65% يا 80% ولتاژ نام مي ي . باشند
يا ن نوع استارترهاي اتوترانسفورماتوري در کاربردهايي مانند پمپها، کمپرسورها و
بادزنها مورد استفاده قرار م گي يرد.
-۲-۲-۴-۸ استارترهاي با سيم پيچ جداگانه
اين نوع استارترها درموتورهايي که مانند شکل (۱۴۳) داراي دو سيم پيچ جداگانه موازي
در استاتور هستند مورد استفاده قرار مي گيرد. اين سيم پيچها در طول مدت راه اندازي جرياني
معادل ۶۵ تا ۸۰ درصد جريان رتور قفل خواهند کشيد. وقتي موتور راه اندازي شد هر سيم پيچ
تقريبًا 50% جريان بار را حمل مي نمايد.
مدارفرمان استارترهاي باسيم پيچ جداگانه بسيار ساده است و از انواع کم هزينه و ارزان
استارترهاي باولتاژ کاهش يافته به شمار مي آيد. با اين وجود اين استارترها براي موتورهاي با
طراحي خاص مناسب بوده و براي بارهاي با اينرسي بالا مناسب نيستند. در اين استارترها هيچ
تنظيمي براي جريان ياگشتاوروجود نداردودرمواردي همچون پمپها، فنها، کمپرسورها و فريزرها
به کار مي روند.
-۳-۲-۴-۸ استارترهاي ستاره – مثلث
اين نوع استارترها فقط در موتورهايي استفاده مي شود که سيم پيچها از داخل به هم
متصل نشده وسرسيمهاي موتورهمگي دردسترس باشند. در اين حالت موتور مانند شکل (۱۴۴)
با اتصال ستاره و با جريان راه اندازي کاهش يافته اي راه اندازي شده و سپس اتصال موتور به
مثلث تغييرمي يابد.اين نوع راه اندازي درکاربردهايي که تعدادراه اندازيهاي آن زياد باشد روش
بسيار خوبي است.
در اين روش گشتاور راه اندازي در مقايسه با روشهاي ديگر پايين است. از اين استارترها
در تجهيزات تهويه مطبوع مرکزي و کمپرسورها استفاده مي شود.
-۴-۲-۴-۸ استارتر با مقاومت اوليه
به منظور جلوگيري ازعبورجريان شديددرهنگام راه اندازي موتور ميتوان از مقاومتهايي
مشابه شکل (۱۴۵) بطور سري در سر راه سيم پيچ هر فاز استاتور استفاده نمود. در اين صورت
بخشي از ولتاژ شبکه درمقاومتها افت کرده و بقيه که حدود 70% تا 80% ولتاژ کامل است به
موتورمي رسدو بنابراين موتوربا جريان کمتري راه اندازي ميشود.
زمانيکه موتور دور مي گيرد، مقاومتها به صورت مرحله به مرحله از مدار استاتور خارج
مي شوند. اين روش راه اندازي به جهت زياد بودن تلفات انرژي در مقاومتها وکم بودن نيروي
کشش در لحظه شروع به کار ، زياد مورد استفاده قرار نمي گيرد. موارد استفاده اين روش در
نوار نقاله ها، دستگاههاي چرخ دنده دار و تسمه ها مي باشد.
در اين روش راه اندازي براي کاهش مقاومتهاي راه اندازي و اتصال کوتاه آنها مي توان هم با
رئوستاي دستي وهم با استفاده از کنتاکتور وتايمر بطور اتوماتيک استفاده نمود. شکل (۱۴۵) اين
روش راه اندازي را بطور اتوماتيک نشان مي دهد.
-۵-۲-۴-۸ راه اندازي به روش اضافه کردن مقاومت در سيم پيچي رتور
اين روش راه اندازي فقط درموتورهاي القايي بارتورسيم پيچي شده قابل اجرا ميباشد.
براي راه اندازي اين موتورها، ازمقاومتهايي که در خارج موتور قرار دارد، استفاده ميشود. بدين
ترتيب که ابتدا تمام مقاومت خارجي (راه انداز رتور )در سر راه سيم پيچ رتور قرار گرفته و
مقاومت رتور را به حداکثر مقدار خود مي رساند. سپس استاتور به شبکه متصل مي شود.
رئوستا بعد از شروع به کار موتور به تدريج از مدار خارج مي شود.
شکل (۱۴۶) راه اندازي موتور القايي با رتور سيم پيچي شده را با استفاده ازمقاومتهاي راه
اندازي (رئوستاي اتصال ستاره) در مدار سيم پيچ رتور نشان مي دهد.
مدار راه اندازي موتور رينگي را ميتوان با استفاده از کنتاکتور ورئوستاي دستي بصورت
نيمه اتوماتيک نيز مانند شکل(۱۴۷) طراحي نمود. وظيفه ميکرو سوئيچ در اين مدار جلوگيري از
راه اندازي، در زماني است که رئوستا در محل اصلي خود نيست.
در شکل (۱۴۸) راه اندازي موتور رينگي بصورت تمام اتوماتيک با استفاده از کنتاکتور
وتايمر طرح شده است که خارج شدن مقاومت راه اندازي درسه مرحله بطور اتوماتيک انجام
-۶-۲-۴-۸ راه اندازي موتور دالاندر
اگر سيم پيچهاي موتور دالاندر در داخل استاتور به روش مثلث وصل شود، بطوريکه سه
رأس مثلث و کمرهاي آن باشد، نه محل اتصال به شش محل تبديل مي شود.حال
اگرجريان سه فازمانندشکل(-۱۴۹الف)به کمرها وصل وسه رأس مثلث
نيز بهم وصل شود، موتور با دور زياد (قطب کم ) به راه مي افتد. ولي اگر جريان سه فاز مانند
شکل (-۱۴۹ ب) به رئوس مثلث وصل شود موتور با قطب زياد و دور کم راه اندازي مي شود.
( , , ) Wb Vb Ub
( , , ) Wb Vb Ub ( , , ) Wa Va Ua
ولتاژ دور کند براي هر فاز از سيم پيچي ۳۸۰ولت ولتاژ خط شبکه (هر نيم فاز ۱۹۰ولت)
ودر دور تند براي هر نيم فاز ۲۲۰ولت ولتاژ فاز شبکه مي باشد. يعني سيم پيچ هر فاز موتور
دالاندرعملاً بايد تحمل ولتاژ۴۴۰ولت را داشته باشد.
الف: اتصال براي دور تند (قطب کم) ب:اتصال براي دور کند (قطب زياد)
علامت موتورهاي دالاندر بصورت YY, ∆يعني مثلث، ستاره دوبل مي باشد.
توان درحالت دورتندتقريبًا ۱۵ درصدبيشتر از دور کند مي باشدوگشتاور دور کند تقريبًا
دو برابرگشتاور درحالت دور تند است. ضمنًا در موتورهاي دالاندر از اتصال يا ستاره-
ستاره دوبل که در آن سيم پيچ موتور در داخل استاتور بصورت ستاره بسته شده است نيز
استفاده مي شود. در اين موتورها قدرت در سرعت زياد تقريبًا دو برابر سرعت کم مي باشد
اما گشتاور در هر دو حالت تقريبًا برابر است.
Y,YY
C1
3 2
C
C1 3 2
3
با توجه به مطالب گفته شده، مي توان گفت براي راه اندازي يک موتور دالاندر حداقل به
سه کنتاکتور در مدار قدرت مانند شکل (۱۵۰) احتياج مي باشد.
کنتاکتور سه فاز را به سه رأس مثلث مي رساند. يعني راه اندازي دور کند،کنتاکتور
C سه فاز را به کمرها وصل مي کند وکنتاکتور C سه رأس مثلث را بهم اتصال مي دهد.
در مدار فرمان هميشه کنتاکتور به تنهايي کار مي کند (دور کند) اما براي دور تند
بايدکنتاکتورهاي Cو Cباهم وهمزمان وصل شوند.ضمناًبايد توجه داشت که هيچگاه کنتاکتور
با کنتاکتورهاي و Cهم زمان به شبکه وصل نشوند.
1
C2
اتصال دور تند. دوبل ستاره اتصال دور کند. مثلث
شکل(۱۵۱)نمونه هايي ازراه اندازي موتوردالاندررابصورت مدار فرمان نمايش مي دهد.
برنامه اي اول تند بعد کند(دستي) نوع ساده
اتوماتيک اول کند بعد تند
در شکل (۱۵۲) مدار قدرت و فرمان يک موتور دالاندر باتغيير جهت گردش را نشان مي دهد.
موتور دالاندر با تغيير جهت گردش
تذکر :در صنعت از موتورها ي سه دور وهم چنين موتورهاي با ۴سرعت نيز استفاده مي شود.
سيم پيچي استاتور اينگونه موتورها بصورت دو دسته سيم پيچي جداگانه است که هر کدام از
سيم پيچها نيز مي توانند دالاندر طراحي شوند. شکل(۱۵۳) مدار فرمان وقدرت راه اندازي
موتوربا سه سرعت مختلف ،۱۰۰۰ ،۱۵۰۰ ۳۰۰۰ دور در دقيقه را نشان مي دهد. در شکل (۱۵۴)
نيز مدار فرمان موتور با ۴سرعت مختلف رسم شده است.
-۷-۲-۴-۸ کنترل کننده هاي کاهش ولتاژ از نوع حالت جامد
يکي ازروشهايي که براي کاهش ولتاژ اعمالي به موتور به کار مي رود کنترل کننده حالت
جامد يا راه اندازهاي نرم مي باشد. اين نوع کنترل کننده ها بسيار پيشرفته هستند و کنترل هاي
بيشتري نسبت به استارترهاي الکترومکانيکي در رابطه با راه اندازي، چرخش و توقف يک موتور
AC ارائه مي نمايند.
استارترهاي الکترومکانيکي با اعمال پله اي ولتاژ،موتورراراه اندازي مي کنند ولي استارتر
هاي حالت جامد ولتاژ را از يک ولتاژ ناچيز تا ولتاژ نهايي به صورت تدريجي زياد مي نمايند.
نمودار شکل (۱۵۵) راه اندازهاي حالت جامد را با راه اندازي مستقيم مقايسه نموده
است.همانطور که مشاهده مي شود با اعمال تدريجي ولتاژ به موتور،جريان هجومي کاهش يافته
و سرعت به تدريج افزايش مي يابد.علاوه براين، گشتاور کافي نيز براي راه اندازي و شتاب
گرفتن موتور به آن اعمال مي شود. اين امر براي بارهايي که در تکانهاي شديد اوليه و شتاب
گيري سريع در راه اندازي مستقيم با مشکل روبرو مي شوند بسيار سودمند است.
-۵-۸ نمونه هاي صنعتي از استارترهاي نرم ساخت زيمنس
-۱-۵-۸ راه انداز نرم مدل R3 SiRIUS
اين نوع راه انداز با اعمال تدريجي ولتاژ عمل راه اندازي و توقف را انجام مي دهد. به
دليل ساختار کامپکت اين استارتر،مي توان آنرا با هر ترکيبي ديگر از کنترلها نظير رله هاي اضافه
بار، کنتاکتورها و محافظ استارترهاي موتور به صورت rail DIN استفاده نمود.
مدل استارتر R3 SiRIUS که در شکل (۱۵۶) نشان داده شده است، براي موتورهاي تا
HP 75 و ولتاژ V575 موجود مي باشد.
-۲-۵-۸ راه انداز نرم مدل START SIKO
اين نوع کنترل کننده که مانند کنترل کننده R3 SiRIUS ولتاژ تدريجي براي راه اندازي
و توقف موتورفراهم مي کند، در توانهاي بالاتر از۱۰۰۰ اسب بخار به کار مي رود. اين نوع
استارتر که در شکل (۱۵۷) نشان داده شده است، به راحتي مانند شکل (۱۵۸) در مسير فازهاي
موتور قرار مي گيرد. بنابراين در اين حالت جريان بار کامل موتور را مي بيند.
در موتورهايي که تمام سرهاي سيم پيچي در دسترس است کنترلرSTART SIKO
مانند شکل (۱۵۹) در مسير سيم پيچي مثلث موتور قرار مي گيرد. به دليل آنکه جريان در داخل
سيم پيچ مثلث يک موتور AC تقريبًا 57% جريان نامي موتور است، اين روش نصب از لحاظ
هزينه بسيار مناسب است چون کنترلر کوچکتري در اين حالت نياز است.
سری A
سری E
