اهداف آموزشي فصل دوم : 

۱– آشنايي با انواع علائم و اختصارات مورد استفاده در مدارات فرمان و قدرت . 

۲– آشنايي با طرز نشان دادن کنتاکتها،کليدها،کويلها، چراغ پايلوتهاو غيره 

با ابداع وتوسعه زبان انتقال ايده ها واطلاعات، فهم زبان کنترل براي فهم بهتر مدارات کنترل الزاميست. زبان کنترل شامل مجموعه علائمي است که بطور معمول برا ي نمايش اجزاي کنترل به کار مي رود. در ادامه به بحث در مورد علائم و اختصاراتي پرداخته مي شود که به وفور در مدارات کنترل استفاده مي شود. 

۲-۱-علائم کنتاکت

علائم کنتاکت براي نشان دادن باز يا بسته بودن مسير عبور جريان به کار مي روند.

کنتاکتها مشابه شکل (۴) يا به صورت Normally Open (NO)   و يا Normally Close (NC) نشان داده م ي شوند. کنتاکتهايي که با اين علائم نشان داده مي شوند نياز به وسيله ديگري براي به کار انداختن آن دارند.                                     

نمايش استاندارد يک کنتاکت، نشان گر وضعيت کنتاکت در حالت عادي وبدون کار آن است. درشکل(۵)رله اي که براي به کار انداختن يک وسيله به کار رفته است نشان داده شده است. در اين شکل کنتاکتها به صورتNO نشان داده شده است و به مفهوم آنست که در موقعيکه رله بدون برق است کنتاکتها باز هستند. در اين حالت مسير جريان کامل نبوده ولامپ خاموش است.  

 در يک دياگرام ويا شماتيک کنترل، علائم معموﹰلا در حالت کاري وبرقدار نشان داده ميشوند. در اين جزوه جهت اهداف آموزشي، کنتاکت ويا وسيله اي که در حالت نرمال نيست به صورت پررنگ نشان داده م ي شود. به عنوان مثال در شکل (۶)،مدار در ابتدا در حالت بدون برق است وکنتاکتها در وضعيت NO قرار دارند. وقتي رله برقدار م ي شود، کنتاکتها بسته شده ومسير جريان را کامل نموده، چراغ روشن م ي شود. در اين شکل، کنتاکتها براي نشان دادن آنکه بسته هستند پر رنگ تر نشان داده شده اند. البته اين طرز نمايش درست نبوده ودر اينجا فقط براي بيان مفهوم به کار رفته است.  

در شکل (۷)کنتاکتها به صورت NC نشان داده شده است ونشان مي دهد کنتاکتها در موقعيکه رله بدون برق است بسته هستند. در اين حالت مسير جريان کامل بوده وچراغ روشن است. وقتي رله برق دار مي شود کنتاکتها باز شده وچراغ خاموش م ي شود.  

۲-۲-علائم کليد

علائم کليد نيز براي نشان دادن باز يا بسته بودن مسير جريان به کار مي رود.بطور کلي براي نشان دادن يک کليد ازعلائم شکل (۸) استفاده مي شود ولي  براي نشان دادن ليميت سوئيچ ها، کليدهاي پايی^١، فشار، سطح، دما، فلو(Flow) و سلکتور سوئيچ ها از  علائم مختلفي استفاده مي شود. کليدها نيز مشابه کنتاکتها نياز به يک وسيله ديگر براي تغيير وضعيت خود دارند.  در يک کليد دستي شخص بايد به طور دستي موقعيت کليد را تغيير دهد.  

در مثال شکل (۹)يک  قطب باطري به يک طرف کليدNO ويک لامپ به طرف ديگر آن متصل است. موقعيکه کليد بسته مي شود جريان از لامپ عبور مي کند و هنگاميکه کليد باز مي شود مسير جريان قطع شده وچراغ  خاموش مي شود.

۲-۳-علائم کليدهاي فشاري^٢

به طور کلي دو نوع کليد فشاري وجود دارد يکي لحظه اي وديگري دائمي.  

يک کليد فشاري  لحظه اي مادامي که شستي فشار داده شود باز است. کليد فشاري دائم يک کليد فشاري لحظه اي ماداميکه شستي فشار داده شود بسته مي ماند. در حاليکه موقعي که کليد فشار داده مي شود در محل قفل م ي کند. در شکل(۱۰) علائم مخصوص کليدهايفشاري لحظه اي نشان داده شده است. 

در مثال شکل (۱۱)يک باطري به يک طرف کليد فشاري NO ويک لامپ به طرف ديگر آن متصل شده است. وقتي کليد فشاري NOفشار داده م ي شود مسير جريان بسته شده ولامپ روشن م ي شود.  

در مثال شکل (۱۲)جريان ماداميکه کليد فشار داده نشود جاري خواهد شد. اگر کليد فشار داده شود جريان قطع شده ولامپ خاموش م ي شود.

۲-۴-        علائم کويل

کويلها در استارترهاي الکترومغناطيسي، کنتاکتورها ورله ها مورد استفاده قرار م ي گيرد. وظيفه کنتاکتورها باز وبسته کردن کنتاکتهاي مربوطه مي باشد. معموﹰلا براي نشان دادن کويل از يک حرف مانند شکل (۱۳) استفاده م ي شود. به عنوان مثال حرف M نشان دهنده استارتر موتور و CR نشان دهنده رله فرمان م ي باشد که کنتاکتهاي مربوطه نيز داراي همين حروف مشخص کننده هستند. کنتاکتورها ورله ها با استفاده از يک اصل الکترومغناطيسي که در قسمتها ي آينده مورد بحث قرار خواهدگرفت کنتاکتهاي خود را باز وبسته م ي کنند. اين کنتاکتها مي تواند NC يا NO باشد.  

در شکل (۱۴)کنتاکتهاي M که با موتور سري هستند، توسط کويل  کنتاکتور M کنترل مي شوند. وقتي کليد بسته مي شود مسير جريان از طريق کليد وکويل کنتاکتور M بسته شده وکنتاکتهايM را مي بندد که اين کار باعث مي شود توان به موتور برسد.

۲–۵– علايم رله اضافه بار  

رله ها ي اضافه بارکه علامت آن درشکل(۱۵) نشان داده شده است براي حفاظت موتورها در برابر اضافه دماي ناشي از اضافه بار، افت ولتاژ ويا قطع فاز در سيستم سه فاز به کار مي رود. هنگامي که يک جريان اضاف ي براي مدت معين از موتور بگذرد رله باز شده وموتور ازمنبع تغذيه توان جدا مي شود.  

۲-۶- علائم پايلوتها

پايلوت يک چراغ الکتريکي کوچک است که براي نشان دادن شرايط مدار به کارميرود.

براي مثال براي نشان دادن آنکه موتور در حال کار است از يک چراغ قرمز استفاده مي شود.

حرفي که در مرکز علامت اين چراغ پايلوت مي باشد رنگ نور را نشان م ي دهد. (شکل ۱۶) 

 جهت اطلاعات بیشتر با شماره 09123170231 تماس بگیرید.